Η επιστροφή στις αναρτήσεις μας είναι γεγονός μετά την πολύμηνη καλοκαιρινή απουσία και ξεκούραση.
Τα 64 σκακιστικά τετράγωνα συνήθως μονοπωλούν τις αναρτήσεις μας, επειδή κατά καιρούς όμως δημοσιεύουμε θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, θα αναδημοσιέυσουμε μερικές από τις σκέψεις του ακαδημαικού Εμ. Κριαρά που πρόσφατα έφυγε από κοντά μας πλήρης ημερών.
Για τους νεοέλληνες
Ο Έλληνας έχει τον ηρωισμό να θαυμάζει τους αρχαίους -χωρίς, όμως, να τους γνωρίζει, ούτε να τους καταλαβαίνει. Έτσι, γιατί τον βολεύουν.
Φροντίζει για τον διορισμό του “ανάξιου” συνήθως παιδιού του σε βάρος του άξιου παιδιού του διπλανού, ο οποίος δεν έχει τις ίδιες γνωριμίες. Όταν κοιτάς μόνο το παιδί σου και όχι και πέρα από αυτό βοηθάς να εξευτελισθεί ο νεοελληνικός κόσμος.
Φροντίζει να δουλεύει όσο το δυνατό λιγότερο, να πάει αργότερα και να φεύγει νωρίτερα από τη δουλειά του, να βάζει στην τσέπη του ό,τι και όσο μπορεί ο καθένας -όχι μόνο οι πολιτικοί- απ' αυτά που δεν του ανήκουν, να μισεί και να υπονομεύει τον «άλλο».
Το «μαζί τα φάγαμε» ενέχει μια μεγάλη αλήθεια . Υπό την έννοια της νοοτροπίας που έχει επικρατήσει. Λείπει η εθνική αλληλεγγύη και επικρατεί- ακόμα και σήμερα εν μέσω αυτής της ανθρωποφονικής κρίσης -το ατομικό συμφέρον.
Είναι έξυπνος ο ελληνικός λαός αλλά δεν τον βοηθάει η εξυπνάδα του γιατί δεν έχει σωστή νοοτροπία, δηλαδή ηθική νοοτροπία.
Ο υλισμός είναι που σκότωσε το όραμα. Κι ο υλισμός είναι που διδάσκεται από γονείς και δασκάλους. Όλα γίνονται με στόχο την εξασφάλιση παχυλού κέρδους.
Για την ελληνική υπηκοότητα
Έλληνες είναι εκείνοι που αισθάνονται ότι είναι Έλληνες. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Η βοηθός μου ήταν στη Γεωργία, ήξερε ότι είναι ελληνικής καταγωγής, δεν ήξερε λέξη ελληνικά, αλλά είχε τη συνείδηση ότι είναι Ελληνίδα.
Γεννήθηκες εδώ, μορφώθηκες εδώ, είσαι Έλληνας. Σε προστατεύω για να μπορέσεις να ζήσεις. Εγώ έχω βαφτισιμιό ο οποίος γεννήθηκε στο Παρίσι. Με το που γεννήθηκε έχει ταυτότητα γαλλική.
Για τους νέους
Να μην φεύγουν στο εξωτερικό. Να μάθουν να επιμένουν και να υπομένουν. Χάνουμε το αίμα μας ως έθνος με τη φυγή των νέων. Να μείνουν εδώ, να δουλέψουν, να αγαπήσουν την εργασία, να μην απεργούν, εδικά οι δάσκαλοι, οι γιατροί.
Πώς μπορεί να είναι ικανοποιημένος ο νέος όταν έχει το παράδειγμα των γονέων και της κοινωνίας του; Απογοητεύεται. «Δε με ενδιαφέρει η πολιτική», λέει. Μέγα σφάλμα, γιατί η πολιτική είναι η ζωή σου. Αμα πηγαίνει εκείνη άσχημα, άσχημα πάει και η ζωή σου.
Για την παρούσα οικονομική και πολιτική κατάσταση (σ.σ. 2011 - 2013)
Δεν μπορούμε να κάνουμε στατιστική, να πούμε οι καλοί είναι 60% οι κακοί 40% ή δεν ξέρω εγώ τι. Μπορεί οι καλοί να είναι περισσότεροι. Οι σιωπηλοί. Δεν κρίνεται όμως ένας λαός από τους σιωπηλούς. Κρίνεται από εκείνους που ενεργούν, από την Χρυσή Αυγή κρίνεται. Καταστροφή για την Ελλάδα, ότι υπάρχουν άνθρωποι που την υποστηρίζουν.
Θα προτιμούσα να μην ζω παρά να βλέπω αυτή την κατάσταση. Εύχομαι να φύγω σύντομα. Κάθε ημέρα που παίρνω την εφημερίδα μου και διαβάζω: τούτο εκκρεμεί, σε αυτό διαφωνούν, η Ευρώπη λέει έτσι. Το ότι δεν μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος είναι τραγωδία για εμένα.
Δεν μ΄ ενδιαφέρει πλέον η πολιτική με τον τρόπο που ασκείται. Η πολιτική μας ζωή οδηγείται σε συντηρητισμό κι αμφιβάλλω αν θα μπορέσει σύντομα να ανακάμψει. Είναι η κρίση σε συνδυασμό με την έλλειψη παιδείας.
Για την Τουρκία
Κακά τα ψέματα, ο Τούρκος δεν είναι και τόσο Ευρωπαίος… Κάποιοι το βλέπουν οικονομικά, αν συμφέρει ή δεν συμφέρει, αλλά δύσκολο να πούμε ότι η Τουρκία είναι Ευρώπη. Ακόμη και όταν έφθανε ώς τη Βιέννη, και τότε δεν ήταν. Άλλο αν θέλουμε να μπει στην Ευρώπη για να μην τσακωνόμαστε, για να έχουμε την ησυχία μας.
Για τα Σκόπια
Η ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» δεν θα με πείραζε. Προσδιορίζει ότι αυτοί βρίσκονται πάνω κι εμείς είμαστε κάτω. Διότι ένα μέρος της Μακεδονίας είναι ελληνικό άλλο βουλγαρικό και άλλο σλαβικό. Αυτοί βέβαια θέλουν να πάρουν αξία από τον Μεγάλο Αλέξανδρο. Ο Αλέξανδρος όμως δεν ήταν Σκοπιανός. Είναι γελοίο. Ο Αλέξανδρος ήταν μαθητής του Αριστοτέλη και ο Αριστοτέλης του δίδαξε ελληνικά.
Αυτοί όταν λένε «μακεδονική γλώσσα» εννοούν τη σλαβική διάλεκτο. Η γλώσσα όμως που μιλούσε ο Αλέξανδρος δεν ξέρουμε τι ακριβώς ήταν. Οι γλωσσολόγοι μελετούν το θέμα και υποστηρίζουν ότι ήταν συγγενική της ελληνικής.
Για τον έρωτα
Ερωτεύτηκα πολύ. Έζησα όλη μου τη ζωή ερωτευμένος. Με την κυριολεξία του όρου. Με συγκίνηση.
Είμαι ακόμα ερωτευμένος μαζί της (σ.σ για την σύζυγο του Αικατερίνη που είχε φύγει από την ζωή τον Μάιο του 2000). Όχι, όχι δεν πιστεύω ότι "νιώθει" κι εκείνη το ίδιο. Δεν πιστεύω στη μεταθανάτια ζωή διότι δεν μπορώ να αποδείξω τίποτα. Η συναισθηματική εξάρτηση όμως πάντα υπάρχει. Έζησα μαζί της 65 χρόνια έγγαμου βίου.
Έρωτας είναι η επιδίωξη του ιδανικού. Σε όλες του τις εκφάνσεις. Ξεχωρίζω δύο: τον σαρκικό- πνευματικό έρωτα προς την- τον σύντροφο και τον έρωτα προς την εργασία. Αυτό που λέμε φιλεργία. Ο έρωτας είναι το αντίδοτο του θανάτου. Είναι ίσως η ίδια η ζωή. Μόνο όταν είσαι ερωτευμένος ζεις. Ειδάλλως είσαι πέτρα.
Κρατώ ακόμα ψήγματα έρωτα και προς τη μνήμη της γυναίκας μου και προς την εργασία. Ζω. Νιώθω. Εργάζομαι ακόμα, αλλά με δυσκολία. Δεν δίδει η ζωή χωρίς έρωτα ευτυχία. Είμαστε τραγικές μορφές. Το γεγονός ότι έχουμε συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας.
Η χαρά μου (η αγαπημένη μου σύζυγος) έφυγε. Ο έρωτας, τον οποίο η ύπαρξή της και μόνο μου ενέπνεε, ο έρωτας για τη ζωή, τη δημιουργία και την εργασία, για τη δημιουργία, δεν υπάρχει πια. Οπότε, σας ευχαριστώ για τις ευχές και τα δώρα αλλά είναι πλέον περιττά. Και η εποχή μας δεν το θέλει το περιττό.
Το μεγάλο ταξίδι της ζωής
Δεν πιστεύω στους μύθους, ούτε του εαυτού μου. Είμαι στη ζωή μου ρεαλιστής. Η ζωή, μου έχει δώσει πολλές ικανοποιήσεις αλλά αναγκαστικά δίνει και πίκρες. Το λέει και ο Χορτάτσης: «Ομάδι γεννηθήκασι…»
Στο τέλος κανείς πιστεύει ότι η αισιοδοξία καταντά ματαιοδοξία. Λες δηλαδή, “τι έκανα; μήπως είναι μάταιο”.
Ο άνθρωπος έχει φιλοδοξίες: να ωφελήσει τους συνανθρώπους. Αλλά πάντα παράλληλα, δεν μπορούμε να αρνηθούμε, ότι ο άνθρωπος θέλει να ικανοποιήσει και τον εαυτό του. Στην αγνότερη πρόθεση θα βρείτε εγωιστική τάση.
Στην ζωή μου δε μπορώ να πω ότι στάθηκα άτυχος (πέρα από ελάχιστες εξαιρέσεις). Και με ικανοποιεί πολύ που έκανα μια δουλειά που είναι χρήσιμη. Και είναι αναγνωρισμένη και συνεχίζεται.
Βεβαίως (και είμαι ακόμη σοσιαλιστής). Εγώ δεν ανήκω σε κείνους που σήμερα πιστεύουν κάτι και αύριο δεν το πιστεύουν. Από ιδιοσυγκρασία, η πίστη μου -όταν δημιουργηθεί- είναι σταθερή. Η διαμόρφωσή μου έγινε στα χρόνια της νεότητας.
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι ο σοσιαλισμός. Η λύση θα έρθει, εγώ δεν θα το προλάβω, ούτε την ανόρθωση της παιδείας που θα πρέπει να προηγηθεί, θα προλάβω.
Με έχουν ρωτήσει πού οφείλεται η μακροζωία. Και απάντησα: «Καλή γυναίκα και όχι καλό φαΐ». Να ευτυχήσεις στον συζυγικό βίο και όχι υπερβολές στο φαγητό. Η γυναίκα μου είχε ξορκίσει το αλάτι. Ακόμη και τώρα προσέχω τη διατροφή μου, είμαι λιτοδίαιτος.
Το ξέρω καλά. Οι περισσότεροι, ειδικά κάποιοι νεόκοποι από τις τηλεοράσεις που έρχονται να με δουν, να μου ζητήσουν “δηλώσεις”, δεν είναι γιατί γνωρίζουν και εκτιμούν το έργο και την προσωπικότητά μου. Είναι η ηλικία μου που τους κάνει εντύπωση. Δεν επόθησα ξέρετε τόσο μακρύ βίο. Έγινε. Δεν θέλω πια άλλο να ζήσω.
Τρομάζω με την ηλικία μου! Αισθάνομαι τα παιδικά μου χρόνια πολύ κοντά και πολύ μακριά. Εγώ ο ίδιος είμαι; Αναρωτιέμαι. Σαν να συνεχίζεται κάτι ιδιότροπο.
Δεν έχω συμφιλιωθεί με τις απώλειες φίλων και αγαπημένων μου προσώπων. Στην κηδεία της γυναίκας μου, είπα δυο λόγια: Έρχομαι μαζί σου, σύντομα, κοντά. Δεν θα αργήσω. Κι όμως άργησα. Πάνε τόσα χρόνια.
Καλό μήνα σε όλους και καλή σκακιστική χρονιά.
Τα 64 σκακιστικά τετράγωνα συνήθως μονοπωλούν τις αναρτήσεις μας, επειδή κατά καιρούς όμως δημοσιεύουμε θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, θα αναδημοσιέυσουμε μερικές από τις σκέψεις του ακαδημαικού Εμ. Κριαρά που πρόσφατα έφυγε από κοντά μας πλήρης ημερών.Για τους νεοέλληνες
Ο Έλληνας έχει τον ηρωισμό να θαυμάζει τους αρχαίους -χωρίς, όμως, να τους γνωρίζει, ούτε να τους καταλαβαίνει. Έτσι, γιατί τον βολεύουν.
Φροντίζει για τον διορισμό του “ανάξιου” συνήθως παιδιού του σε βάρος του άξιου παιδιού του διπλανού, ο οποίος δεν έχει τις ίδιες γνωριμίες. Όταν κοιτάς μόνο το παιδί σου και όχι και πέρα από αυτό βοηθάς να εξευτελισθεί ο νεοελληνικός κόσμος.
Φροντίζει να δουλεύει όσο το δυνατό λιγότερο, να πάει αργότερα και να φεύγει νωρίτερα από τη δουλειά του, να βάζει στην τσέπη του ό,τι και όσο μπορεί ο καθένας -όχι μόνο οι πολιτικοί- απ' αυτά που δεν του ανήκουν, να μισεί και να υπονομεύει τον «άλλο».
Το «μαζί τα φάγαμε» ενέχει μια μεγάλη αλήθεια . Υπό την έννοια της νοοτροπίας που έχει επικρατήσει. Λείπει η εθνική αλληλεγγύη και επικρατεί- ακόμα και σήμερα εν μέσω αυτής της ανθρωποφονικής κρίσης -το ατομικό συμφέρον.
Είναι έξυπνος ο ελληνικός λαός αλλά δεν τον βοηθάει η εξυπνάδα του γιατί δεν έχει σωστή νοοτροπία, δηλαδή ηθική νοοτροπία.
Ο υλισμός είναι που σκότωσε το όραμα. Κι ο υλισμός είναι που διδάσκεται από γονείς και δασκάλους. Όλα γίνονται με στόχο την εξασφάλιση παχυλού κέρδους.
Για την ελληνική υπηκοότητα
Έλληνες είναι εκείνοι που αισθάνονται ότι είναι Έλληνες. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Η βοηθός μου ήταν στη Γεωργία, ήξερε ότι είναι ελληνικής καταγωγής, δεν ήξερε λέξη ελληνικά, αλλά είχε τη συνείδηση ότι είναι Ελληνίδα.
Γεννήθηκες εδώ, μορφώθηκες εδώ, είσαι Έλληνας. Σε προστατεύω για να μπορέσεις να ζήσεις. Εγώ έχω βαφτισιμιό ο οποίος γεννήθηκε στο Παρίσι. Με το που γεννήθηκε έχει ταυτότητα γαλλική.
Για τους νέους
Να μην φεύγουν στο εξωτερικό. Να μάθουν να επιμένουν και να υπομένουν. Χάνουμε το αίμα μας ως έθνος με τη φυγή των νέων. Να μείνουν εδώ, να δουλέψουν, να αγαπήσουν την εργασία, να μην απεργούν, εδικά οι δάσκαλοι, οι γιατροί.
Πώς μπορεί να είναι ικανοποιημένος ο νέος όταν έχει το παράδειγμα των γονέων και της κοινωνίας του; Απογοητεύεται. «Δε με ενδιαφέρει η πολιτική», λέει. Μέγα σφάλμα, γιατί η πολιτική είναι η ζωή σου. Αμα πηγαίνει εκείνη άσχημα, άσχημα πάει και η ζωή σου.
Για την παρούσα οικονομική και πολιτική κατάσταση (σ.σ. 2011 - 2013)
Δεν μπορούμε να κάνουμε στατιστική, να πούμε οι καλοί είναι 60% οι κακοί 40% ή δεν ξέρω εγώ τι. Μπορεί οι καλοί να είναι περισσότεροι. Οι σιωπηλοί. Δεν κρίνεται όμως ένας λαός από τους σιωπηλούς. Κρίνεται από εκείνους που ενεργούν, από την Χρυσή Αυγή κρίνεται. Καταστροφή για την Ελλάδα, ότι υπάρχουν άνθρωποι που την υποστηρίζουν.
Θα προτιμούσα να μην ζω παρά να βλέπω αυτή την κατάσταση. Εύχομαι να φύγω σύντομα. Κάθε ημέρα που παίρνω την εφημερίδα μου και διαβάζω: τούτο εκκρεμεί, σε αυτό διαφωνούν, η Ευρώπη λέει έτσι. Το ότι δεν μπορεί να βρεθεί κοινός τόπος είναι τραγωδία για εμένα.
Δεν μ΄ ενδιαφέρει πλέον η πολιτική με τον τρόπο που ασκείται. Η πολιτική μας ζωή οδηγείται σε συντηρητισμό κι αμφιβάλλω αν θα μπορέσει σύντομα να ανακάμψει. Είναι η κρίση σε συνδυασμό με την έλλειψη παιδείας.
Για την Τουρκία
Κακά τα ψέματα, ο Τούρκος δεν είναι και τόσο Ευρωπαίος… Κάποιοι το βλέπουν οικονομικά, αν συμφέρει ή δεν συμφέρει, αλλά δύσκολο να πούμε ότι η Τουρκία είναι Ευρώπη. Ακόμη και όταν έφθανε ώς τη Βιέννη, και τότε δεν ήταν. Άλλο αν θέλουμε να μπει στην Ευρώπη για να μην τσακωνόμαστε, για να έχουμε την ησυχία μας.
Για τα Σκόπια
Η ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» δεν θα με πείραζε. Προσδιορίζει ότι αυτοί βρίσκονται πάνω κι εμείς είμαστε κάτω. Διότι ένα μέρος της Μακεδονίας είναι ελληνικό άλλο βουλγαρικό και άλλο σλαβικό. Αυτοί βέβαια θέλουν να πάρουν αξία από τον Μεγάλο Αλέξανδρο. Ο Αλέξανδρος όμως δεν ήταν Σκοπιανός. Είναι γελοίο. Ο Αλέξανδρος ήταν μαθητής του Αριστοτέλη και ο Αριστοτέλης του δίδαξε ελληνικά.
Αυτοί όταν λένε «μακεδονική γλώσσα» εννοούν τη σλαβική διάλεκτο. Η γλώσσα όμως που μιλούσε ο Αλέξανδρος δεν ξέρουμε τι ακριβώς ήταν. Οι γλωσσολόγοι μελετούν το θέμα και υποστηρίζουν ότι ήταν συγγενική της ελληνικής.
Για τον έρωτα
Ερωτεύτηκα πολύ. Έζησα όλη μου τη ζωή ερωτευμένος. Με την κυριολεξία του όρου. Με συγκίνηση.
Είμαι ακόμα ερωτευμένος μαζί της (σ.σ για την σύζυγο του Αικατερίνη που είχε φύγει από την ζωή τον Μάιο του 2000). Όχι, όχι δεν πιστεύω ότι "νιώθει" κι εκείνη το ίδιο. Δεν πιστεύω στη μεταθανάτια ζωή διότι δεν μπορώ να αποδείξω τίποτα. Η συναισθηματική εξάρτηση όμως πάντα υπάρχει. Έζησα μαζί της 65 χρόνια έγγαμου βίου.
Έρωτας είναι η επιδίωξη του ιδανικού. Σε όλες του τις εκφάνσεις. Ξεχωρίζω δύο: τον σαρκικό- πνευματικό έρωτα προς την- τον σύντροφο και τον έρωτα προς την εργασία. Αυτό που λέμε φιλεργία. Ο έρωτας είναι το αντίδοτο του θανάτου. Είναι ίσως η ίδια η ζωή. Μόνο όταν είσαι ερωτευμένος ζεις. Ειδάλλως είσαι πέτρα.
Κρατώ ακόμα ψήγματα έρωτα και προς τη μνήμη της γυναίκας μου και προς την εργασία. Ζω. Νιώθω. Εργάζομαι ακόμα, αλλά με δυσκολία. Δεν δίδει η ζωή χωρίς έρωτα ευτυχία. Είμαστε τραγικές μορφές. Το γεγονός ότι έχουμε συνείδηση δεν νομίζω ότι είναι στοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας.
Η χαρά μου (η αγαπημένη μου σύζυγος) έφυγε. Ο έρωτας, τον οποίο η ύπαρξή της και μόνο μου ενέπνεε, ο έρωτας για τη ζωή, τη δημιουργία και την εργασία, για τη δημιουργία, δεν υπάρχει πια. Οπότε, σας ευχαριστώ για τις ευχές και τα δώρα αλλά είναι πλέον περιττά. Και η εποχή μας δεν το θέλει το περιττό.
Το μεγάλο ταξίδι της ζωής
Δεν πιστεύω στους μύθους, ούτε του εαυτού μου. Είμαι στη ζωή μου ρεαλιστής. Η ζωή, μου έχει δώσει πολλές ικανοποιήσεις αλλά αναγκαστικά δίνει και πίκρες. Το λέει και ο Χορτάτσης: «Ομάδι γεννηθήκασι…»
Στο τέλος κανείς πιστεύει ότι η αισιοδοξία καταντά ματαιοδοξία. Λες δηλαδή, “τι έκανα; μήπως είναι μάταιο”.
Ο άνθρωπος έχει φιλοδοξίες: να ωφελήσει τους συνανθρώπους. Αλλά πάντα παράλληλα, δεν μπορούμε να αρνηθούμε, ότι ο άνθρωπος θέλει να ικανοποιήσει και τον εαυτό του. Στην αγνότερη πρόθεση θα βρείτε εγωιστική τάση.
Στην ζωή μου δε μπορώ να πω ότι στάθηκα άτυχος (πέρα από ελάχιστες εξαιρέσεις). Και με ικανοποιεί πολύ που έκανα μια δουλειά που είναι χρήσιμη. Και είναι αναγνωρισμένη και συνεχίζεται.
Βεβαίως (και είμαι ακόμη σοσιαλιστής). Εγώ δεν ανήκω σε κείνους που σήμερα πιστεύουν κάτι και αύριο δεν το πιστεύουν. Από ιδιοσυγκρασία, η πίστη μου -όταν δημιουργηθεί- είναι σταθερή. Η διαμόρφωσή μου έγινε στα χρόνια της νεότητας.
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι ο σοσιαλισμός. Η λύση θα έρθει, εγώ δεν θα το προλάβω, ούτε την ανόρθωση της παιδείας που θα πρέπει να προηγηθεί, θα προλάβω.
Με έχουν ρωτήσει πού οφείλεται η μακροζωία. Και απάντησα: «Καλή γυναίκα και όχι καλό φαΐ». Να ευτυχήσεις στον συζυγικό βίο και όχι υπερβολές στο φαγητό. Η γυναίκα μου είχε ξορκίσει το αλάτι. Ακόμη και τώρα προσέχω τη διατροφή μου, είμαι λιτοδίαιτος.
Το ξέρω καλά. Οι περισσότεροι, ειδικά κάποιοι νεόκοποι από τις τηλεοράσεις που έρχονται να με δουν, να μου ζητήσουν “δηλώσεις”, δεν είναι γιατί γνωρίζουν και εκτιμούν το έργο και την προσωπικότητά μου. Είναι η ηλικία μου που τους κάνει εντύπωση. Δεν επόθησα ξέρετε τόσο μακρύ βίο. Έγινε. Δεν θέλω πια άλλο να ζήσω.
Τρομάζω με την ηλικία μου! Αισθάνομαι τα παιδικά μου χρόνια πολύ κοντά και πολύ μακριά. Εγώ ο ίδιος είμαι; Αναρωτιέμαι. Σαν να συνεχίζεται κάτι ιδιότροπο.
Δεν έχω συμφιλιωθεί με τις απώλειες φίλων και αγαπημένων μου προσώπων. Στην κηδεία της γυναίκας μου, είπα δυο λόγια: Έρχομαι μαζί σου, σύντομα, κοντά. Δεν θα αργήσω. Κι όμως άργησα. Πάνε τόσα χρόνια.
Καλό μήνα σε όλους και καλή σκακιστική χρονιά.
